De darmflora

In en op het menselijk lichaam leven miljarden bacteriën, die ons op allerlei manieren helpen. Het grootste deel van deze bacteriën leven in de darmen, en dan vooral de dikke darm. Samen met andere micro-organismen, zoals schimmels, vormen deze bacteriën de darmflora, ook wel het darm-microbioom genoemd.

De darmflora speelt een rol bij onze spijsvertering, bijvoorbeeld bij de afbraak van voedingsvezels. Sommige voedingsvezels kunnen niet door het menselijk lichaam worden afgebroken, maar wel door onze darmbacteriën. Hierbij komen afbraakproducten vrij, zoals boterzuur, die ons lichaam wél kan verteren en die er bijvoorbeeld ook voor zorgen dat we ons sneller vol voelen. Een vezelrijk dieet leidt dus er dus toe dat je je sneller vol voelt en minder eet, en een darmflora met veel bacteriën die vezels afbreken kan dit effect nog eens versterken. Dit is de kern van pre- en probiotica.

Prebiotica zijn voedingsstoffen die de groei van behulpzame bacteriën in de darmflora stimuleren, en probiotica zijn de behulpzame bacteriën zelf. Daarnaast is er steeds meer onderzoek naar combinaties van pre- en probiotica, dat heet dan synbiotica.

De samenstelling van je darmflora wordt voor een groot deel bepaald door het voedsel dat je eet. Uit onderzoek blijkt dat het microbioom van iemand met een normaal gewicht verschilt van dat van een iemand die leeft met obesitas. Pre- en probiotica, zowel uit de voeding maar ook in de vorm van voedingssupplementen, zouden een positieve invloed hebben op het microbioom. Maar wat zijn pre- en probiotica precies, en op welke manier hebben zij een positieve invloed op het microbioom?

Prebiotica

Prebiotica zijn niet-verteerbare voedingsstoffen die via onze darmflora onze gezondheid bevorderen. De meeste prebiotica zijn voedingsvezels, bijvoorbeeld inulines, fructooligosacchariden, of galactoseolisacchariden, maar niet alle vezels zijn prebiotica. Voedingsvezel-prebiotica komen van nature voor in veel groentes en fruit, bijvoorbeeld in uien, bananen, noten en peulvruchten, prei en asperges.

Prebiotica kunnen ervoor zorgen dat bacterien met behulpzame eigenschappen groeien, terwijl bacterien met schadelijke eigenschappen zich veel moeilijker kunnen vermenigvuldigen in de darm. Zo blijkt uit onderzoek dat het voldoende nuttigen van prebiotica anti-obesogene effecten heeft: het kan voorkomen dat je te zwaar wordt. Prebiotica kunnen bijvoorbeeld de aanmaak van hormonen stimuleren die het hongergevoel en de bloedsuiker reguleren. Daarnaast kunnen ze een positief effect hebben op de verbranding van vetten.
Het innemen van extra prebiotica-supplementen heeft echter geen bewezen positief effect op de gezondheid. Het is daarom vooral aan te raden om je te richten op een vezelrijk dieet om meer prebiotica binnen te krijgen.

Probiotica

Zoals hierboven gezegd zijn probiotica producten met behulpzame bacteriën. Als deze bacteriën zich in de darmen nestelen, dan kunnen ze door middel van de stoffen die ze afbreken en maken (ook wel fermenteren genoemd) een positief effect hebben op de gezondheid. Een goed voorbeeld van een probiotisch product is yoghurt, waar veel lactobacillen in zitten. Ook andere gefermenteerde producten, zoals zuurkool en kefir, bevatten veel probiotische bacteriën.
Er is echter maar weinig wetenschappelijk bewijs dat probiotische producten ook echt een gezond effect hebben: de Europese Voedselveiligheidsautoriteit EFSA herkent tot nu toe alleen het positieve effect van probiotica voor mensen met lactose-intolerantie.

Probiotica kan je ook vinden in de vorm van supplementen. Deze worden volop verkocht. In theorie zouden deze supplementen dezelfde gezondheidsvoordelen moeten hebben als het eten van voedsel dat probiotica bevat, maar er is echter nog niet genoeg onderzoek gedaan om dit te bevestigen. Het dus vooralsnog dus maar de vraag of supplementen met pre- of probiotica kunnen helpen om overgewicht te voorkomen of te verminderen.
Wel blijkt uit onderzoek dat voor sommige aandoeningen, zoals het prikkelbaredarmsyndroom en diarree na antibiotica-gebruik, het gebruik van probiotica-supplementen mogelijk de klachten kan verminderen.

Conclusie

Dus: pre- en probiotica zijn een belangrijk onderdeel van een gezond dieet, en kunnen je mogelijk helpen om een gezond gewicht te behouden of te bereiken. Er is nog niet genoeg bewijs om het aanschaffen van pre- of probiotica-supplementen te ondersteunen, en daarom is het vooral belangrijk om een gezond en evenwichtig dieet met veel voedingsvezels te hebben.

Wil je meer weten over pre- en probiotica? De Maag Darm Lever stichting heeft er ook een informatie-artikel over geschreven. Deze kun je hier vinden.

Dit artikel is geschreven op 4 oktober 2023.